De Buffel
Het dieselmaterieel’90, afgekort DM’90 met als bijnaam de Buffel bestaat tweedelige dieseltreinstellen en deels gebaseerd op het inmiddels al gesloopte stoptreinmaterieel ’90, de Railhopper die als proefserie gereden heeft op de lijn Zwolle – Emmen. Vanaf 1996 zijn de Buffels op de rails gekomen als vervangers van het inmiddels gesloopte materieel DE-1 en 2 (Blauwe Engel) en alle diensten van de driedelige dieseltreinstellen DE-3 (Plan U) van NSR.
In 1993 bestelde NS 53 diesel-hydraulische treinstellen bij Talbot, het huidige Bombardier in Aken. De complete elektrische uitrusting, treinbesturing en ATB-NG werden door Holec Ridderkerk (inmiddels Alstom) geleverd. Duawag in Krefeld bouwde het interieur in en vanaf daar werden de treinstellen naar Nederland overgebracht. DM’90 werd in 1990 als laatste treinstel ontworpen door de ingenieurs van de NS Afdeling Materieel en Werkplaats Afd. 3. Aanvankelijk zou het DM’90 materieel dezelfde kop krijgen als die van de elektrische proefserie SM’90 maar kreeg toch een meer aansprekende, in eerste instantie voor het SM’90 materieel ontworpen, maar duurdere kop die al gauw vanwege de hoornvorm de bijnaam Buffel kreeg. Er werd bezuinigd op de uitvoering, zo verviel de airco, wel werd deze vanaf 1998 aangebracht in de machinistencabines. Na aanleiding van warmteklachten werden later de daken wit geschilderd. De 3401 rolde op 12 maart 1996 als eerste de fabriek uit en in 1998 als laatste de 3453. Het DM’90 materieel heeft een maximum snelheid van 140 kh/h en kan gekoppeld worden aan het eveneens diesel-hydraulische DH materieel, de Wadlopers, hoewel dan de snelheid beperkt blijft tot de maximum snelheid van 100 km/h van de Wadlopers.
Inzet en afscheid NS-dieselmaterieel
Vanwege de komst van het DM’90 materieel moesten alle (diesel)spoorlijnen voorzien van de nieuwe ATB –NG beveiliging. Dit gebeurde op het Kamperlijntje in 1998. De DM’90 ging op het Kamperlijntje het 25 jaar oude Plan U materieel vervangen. Op 24 mei 1998 reed als eerste de 3449 het station Kampen binnen. Vanwege storingen, aanloopproblemen en onvoldoende beschikbaar DM’90 materieel werd tijdelijk DH-materieel van NoordNet ingezet en zo nu en dan nog Plan U. In 2002 was er wel voldoende DM’90 materieel beschikbaar. In de treinstellen die de dienst tussen Zwolle en Kampen verzorgden, hingen tussen 2008 en 2013 informatieschermen met onder meer NS-reizigersinformatie voor het station Zwolle. Hiermee werd voldaan aan een voorwaarde van de Provincie Overijssel bij de aanbesteding van de concessie van de door de provincie op 10 december 2006 van het Rijk overgenomen spoorlijn Zwolle – Kampen. Speciaal voor de Kamperlijn werden na de overname de 3403 en de 3410 voorzien van de bestickering: Zwolle – Kampen. In 2014 werden deze treinstellen vervangen door de gerenoveerde stellen 3448 en 3449. In 2015 kregen 22 stellen bestemd voor de reizigersdiensten Zwolle – Kampen en Zwolle – Enschede de nieuwe bestickering: In opdracht van provincie Overijssel, want ze reden ook op de inmiddels door de provincie Overijssel overgenomen spoorlijn Zwolle – Enschede. In 2013/14 kregen ze nog een opknapbeurt. Alle overige stellen stonden inmiddels aan de kant. Na de elektrificatie van het Kamperlijntje in 2017 mochten de Buffels ook hier 140 km/h rijden, hoewel hierdoor de eerste problemen met de ondergrond ontstonden (zie Elektrificatie en Spoorvernieuwing). Op 9 december 2017 kwam een definitief einde aan de inzet van NS-dieselmaterieel en reden de Buffels hun laatste diensten. ’s Avonds was er een afscheidsrit met genodigden met de 3430 vanaf Enschede met een tussenstop in Zwolle naar Kampen en terug naar Enschede. De hele dag reed de 3432 op het Kamperlijntje en deze reed ook de allerlaatste reguliere reizigersdienst. Om 01.16 uur vertrok na bijna twintig jaar voor de allerlaatste keer de Buffel vanuit Kampen. Op de zijkant van de 3432 stond in het stof geschreven ’Buffel bedank’. Als laatste in Nederland ontworpen treinstel en tevens vanwege het einde van het NS-dieseltijdperk, werd de 3426 op 29 augustus 2018 geschonken aan het Spoorwegmuseum en werd deze tijdelijk opgeslagen in de wagenwerkplaats Blerick. Alle overige Buffels stonden vanaf december 2017 in afwachting van verkoop opgesteld op het opstelterrein in Nijmegen.
Verkoop
In 2017 werden 48 van de 53 treinstellen verkocht aan de Roemeense vervoerder Trans Feroviar Călători (Ferotrans). Hoewel de transactie was afgerond en Ferotrans had betaald, stonden de stellen in september 2019 nog steeds in Nederland veroorzaakt door problemen met de doorvoer door Duitsland en Oostenrijk vanwege de breedte van de treinstellen. Na een gerechtelijke uitspraak in september 2019 werd de verkoop ongedaan gemaakt en werd NS opnieuw eigenaar en werden de stellen in november 2019 door VolkerRail versleept van Nijmegen naar Amsterdam Houtrakpolder.
Drie jaar na de buitendienststelling werden 32 treinstellen in november 2020 verkocht aan de Poolse spoorwegmaatschappij SKPL Op 28 november 2020 werden de eerste vier stellen vanaf het raccordement Amsterdam Houtrakpolder versleept richting Polen. SKPL bezit sinds 2009 ook al 12 Wadlopers en deze kunnen weer gekoppeld worden aan de Buffels. Onduidelijk is wat met de overige nog niet verkochte stellen gebeurd.
