Brug, tunnel en stations (Hanzelijn)
Bij de aanleg van de Hanzelijn werd in 2005 door Scala Architecten uit Den Haag een Masterplan Vormkwaliteit gemaakt, waarin een balans gevonden moest worden tussen economisch haalbaar, esthetisch verzorgd en plaatselijke aanpassingen. Hierbij werd getracht de lijn zodanig te ontwerpen dat deze als onderdeel van het landelijke spoorwegnet zou overkomen en als geheel als vanzelfsprekend in het landschap zou passen, in tegenstelling tot de eerder gebouwde HSL en Betuwelijn.
De lijn werd in Design & Construct aanbesteed, dat wil zeggen dat de aannemer het bouwwerk niet alleen bouwt maar ook ontwerpt. Hij krijgt een gedetailleerde omschrijving van wat moet worden gebouwd, zodat hij een voordelige aanbieding kan maken en bij gunning verantwoordelijk is voor een correcte en tijdige oplevering. De Hanzelijn werd in horizontale en verticale delen geknipt en aanbesteed, zoals onder- en bovenbouw en Nieuwe Land en Oude Land.
Station Dronten
Station Lelystad werd in verband met de komst van de Hanzelijn vergroot tot een viersporig station met twee eilandperrons. Bij de bouw van dit station in 1988 was hiermee al rekening gehouden. De 50 km lange Hanzelijn begint in Lelystad bij het opstelterrein van de Flevolijn. Na de passage van de A6 zijn er één kilometer lange wachtsporen aangelegd voor toekomstig goederenvervoer. Dronten heeft nu eindelijk de lang begeerde spoorverbinding gekregen en kreeg een 4-sporig station met twee doorlopende sporen en twee perronsporen.
Hattem
Belangrijk was de vraag hoe de lijn het Drontermeer zou moeten passeren. De minister koos uiteindelijk voor een 750 meter lange tunnel waarmee zij tegemoet kwam aan de wens van veel belanghebbenden, waaronder de beroeps- en recreatiescheepvaart en ook rekening hield met de nieuwe Europese vogelrichtlijnen. De enige betrokken gemeente die niet tevreden was, was Hattem. Deze gemeente had geen enkel direct belang bij de Hanzelijn, maar kreeg wel onevenredig veel met de gevolgen van de aanleg van de nieuwe spoorlijn te maken door aantasting en verstoring van landschap en fauna.
Spoorbrug
Vooral de aanleg van de nieuwe vijftien meter hoge spoorbrug over de IJssel was Hattem een doorn in het oog. Geprobeerd werd er alles aan te doen om de brug door een tunnel te vervangen, maar tevergeefs. Wel werd de spoorbrug voorzien van een fietsbrug waardoor er een snellere fietsverbinding ontstond. De brug is een ontwerp van de combinatie Welling/Züblin/Donges en Quist Wintermans Architecten (architect Wintermans) en werd unaniem gekozen uit vijf inzendingen. Het juryrapport luidt:
‘De IJsselbrug slingert charmant doorhet landschap en vormt door de heldere rode kleur een markant oriëntatiepunt in de groene omgeving’.
De stalen brug ligt op 18 V-vormige pijlers. Het 2.500 ton wegende en 135 meter lange middendeel werd apart op de wal gebouwd en in het weekend van 1 en 2 mei 2010 op zijn plaats gehesen. Vanaf 14 juni 2011 rijdt al het treinverkeer over de nieuwe spoorbrug en werd er afscheid genomen van de oude spoorbrug. Hiervan resteert nog een pijler met de herdenkingssteen uit 1862 en de hefwielen.
Kampen Zuid
Voor de bouw van station Kampen Zuid liet architect Tjerk van de Lune van StudioSK zich inspireren door de historische binnenstad met zijn poorten en ontwierp een poortgebouw in een eigentijdse vorm dat gezien mag worden als de ‘nieuwe voordeur’ van Kampen in westelijke richting. Hoewel het in de bedoeling lag het nieuwe station ‘Kampen’ te noemen is, vanwege het feit dat het oude station bij IJsselmuiden ook na 1 januari 2013 in ieder geval nog drie jaar gebruikt zal worden als treinstation, besloten dit nieuwe station voorlopig in afwachting van nieuwe ontwikkelingen omtrent het Kamperlijntje ‘Kampen Zuid’ te noemen.
Bouwwerken
In totaal zijn er 88 bouwwerken aangelegd. De grootste zijn de Drontermeertunnel, het viaduct over de N50 bij Kampen, de stations Dronten en Kampen Zuid en de nieuwe rode spoorbrug over de IJssel bij Zwolle, dichterlijk de Hanzeboog genoemd. Vanwege de toekomstige aanleg van de bypass bij Kampen, sinds november 2012 Reevediep genoemd, zijn er op voorhand viaducten in zowel de N50 als de Hanzelijn aangelegd om zo later extra kosten en gecompliceerde aanpassingen te voorkomen. Om deze laatste reden werd op het laatste moment voor rekening van de gemeente Kampen ook een fietstunnel onder het spoor en de N50 aangelegd als verbinding naar een mogelijk toekomstige woonwijk aan de andere kant van de N50, richting Zwartendijk.
Zand & bouwmateriaal
Totaal is er 3,5 miljoen zand aangevoerd, afkomstig uit het IJsselmeer onder de vaargeul Amsterdam – Lemmer. Op het Nieuwe Land (polder) werd het zand vanuit de schepen met persleidingen naar de plaats van bestemming gepompt en op het Oude Land met schepen naar diverse losplaatsen (bij Kampen o.a. bij De Zande en de Molenbrug) vervoerd en vervolgens met vrachtwagens op de plaats van bestemming gebracht. De hele bovenbouw: ballast, betonnen liggers, rails, masten en bedrading werd door het HanzaRailTeam, een bouwcombinatie bestaande uit VolkerRail, Strukton Rail, ARCADIS en Alstom, aangelegd. Totaal is voor de bovengebouw gebruikt 470.000 ton ballast, 140.000 betonnen dwarsliggers, 1.300 spoorstaven (Long Rails). De bovenleiding is totaal 400 km lang en wordt gedragen door 1.600 masten. Er zijn over een totale lengte van 22 km steenrode geluidsschermen geplaatst, beplant met klimop zodat ze er natuurlijker uit gaan zien.
Tevens zijn er op diverse plekken o.a. bij Kampen Zuid geluidsdempers op de rails geplaatst. Ook is er gekeken naar de duurzaamheid zoals het toepassen van geothermische wisselverwarming (aardwarmte). De totale kosten van de Hanzelijn waren begroot op 1.128 miljard Euro inclusief BTW maar dankzij een zorgvuldige aanbestedingen en een goede planning vielen de kosten 90 miljoen lager uit, wel exclusief de veel hoger uitgevallen kosten van de verbouwing van station Zwolle. Deze verbouwing valt echter niet onder de aanleg van de Hanzelijn. Zwolle is weliswaar een begin- c.q. eindpunt, maar de hele verbouwing valt onder het project Zwolle Spoort. De verwachting is dat de verbouwingen en uitbreidingen van station Zwolle nog jaren zullen duren.
Op 22 januari 2012 werd de bovenleiding onder spanning van 1500 volt gebracht, waarna het seinsysteem ERTMS met meettrein Jules kon worden getest.
- Geplaatst op: woensdag, 27 februari 2013
- Bijgewerkt op: donderdag, 27 augustus 2015
